Nieuw Standpunt delegatie van taken door de bedrijfsarts en supervisie: Beter maar ook gemiste kans (1)

Afgelopen dinsdag berichtte ik al dat de NVAB het nieuwe “Standpunt delegatie van taken door de bedrijfsarts en supervisie” heeft gepresenteerd. Dit Standpunt Taakdelegatie is goedgekeurd op de (digitale) algemene ledenvergadering van de NVAB op 11 juni 2020 en vervangt de vorige versie uit 2018. Op de vorige versie is vanuit de praktijk commentaar gekomen. Is er iets gedaan met dit commentaar en op welke punten is het Standpunt Taakdelegatie gewijzigd?

In een aantal artikelen zal ik de komende tijd de belangrijkste wijzigingen bespreken en van commentaar voorzien.

Supervisie, preventie en overige activiteiten

In de vorige versie van het Standpunt Taakdelegatie werd enkel aandacht besteed aan de delegatie van taken van bedrijfsartsen in het kader van de verzuimbegeleiding. Een van de kritiekpunten uit de praktijk was dat taakdelegatie niet alleen bij de verzuimbegeleiding plaatsvindt maar ook op andere gebieden waar de bedrijfsarts actief is. De NVAB heeft deze kritiek kennelijk ter harte genomen. De nieuwe versie is namelijk uitgebreid met taakdelegatie bij “preventieve activiteiten” en bij “overige activiteiten”, waardoor de praktijk nu ook handvatten is gegeven om taakdelegatie toe te passen op alle terreinen waarop de bedrijfsarts werkzaam is. Daarnaast bevat het Standpunt een apart deel over Supervisie. Supervisie wordt in de nieuwe versie omschreven als een bijzondere vorm van taakdelegatie die alleen van toepassing is op de aios (arts in opleiding tot de specialisatie) bedrijfsgeneeskunde en de anios (arts niet in opleiding tot specialisatie) bedrijfsgeneeskunde. Met deze laatste groep worden basisartsen bedoeld die in de praktijk vaak de (misleidende) titel “arboarts” krijgen. Door deze uitbreidingen is de Standpunt Taakdelegatie aanzienlijk completer geworden.

Onduidelijkheden

Ondanks de (gewenste) uitbreiding van het Standpunt Taakdelegatie, bevat de nieuwe versie helaas nog steeds een aantal onduidelijkheden en zorgen de uitbreidingen op een aantal punten tot nog meer onduidelijkheid. Ik zal de meest in het oog springende onduidelijkheden toelichten.

Juridisch kader

Als advocaat ben ik natuurlijk geïnteresseerd in de juridisch onderbouwing van het Standpunt Taakdelegatie. In de nieuwe versie wordt de mogelijkheid voor bedrijfsartsen om taken te delegeren (opnieuw) opgehangen aan artikel 35-38 Wet BIG. In deze artikelen zijn de voorwaarden opgenomen waaronder BIG-geregistreerde personen in de wet genoemde voorbehouden handelingen kunnen delegeren aan andere functionarissen, ongeacht of zij een BIG-registratie hebben. Wat onder voorbehouden handelingen moet worden verstaan wordt uitgewerkt in artikel 36 Wet BIG. Hieronder vallen een aantal medische handelingen, zoals het geven van injecties en katheterisaties. De voorbehouden handelingen van bedrijfsartsen vloeien echter niet voort uit de Wet BIG maar uit onder andere de Arbeidsomstandighedenwet en het Arbeidsomstandighedenbesluit. Doordat deze wetgeving geen bepalingen bevat waaruit blijkt dat de bedrijfsarts zijn wettelijk voor behouden taken kan delegeren, is het beginsel van taakdelegatie in de basis arbitrair. De wens en behoefte van bedrijfsartsen om taken te delegeren is vooral ingegeven uit praktische overwegingen, zoals het chronische tekort aan bedrijfsartsen, het toegenomen takenpakket en het feit dat sommige taken die aan de bedrijfsarts zijn opgedragen, net zo goed (of beter) kunnen worden gedaan door andere functionarissen. Door de arbitraire basis onder taakdelegatie door bedrijfsartsen, is een betere onderbouwing van de keuzes die gemaakt zijn in het Standpunt Taakdelegatie onontbeerlijk.

Supervisie vs taakdelegatie

Zoals gezegd bevat het Standpunt Taakdelegatie een apart deel dat betrekking heeft op supervisie als bijzondere vorm van taakdelegatie. In de vorige versie werd supervisie ten onrechte als verschijningsvorm naast taakdelegatie gepresenteerd. De huidige positionering is wat mij betreft wel in lijn met de regelgeving, waarbij supervisie in mijn beleving niet zozeer een bijzondere vorm van taakdelegatie zou moeten zijn, maar een light variant. Bij supervisie worden taken van een bedrijfsarts immers gedelegeerd aan een aios of anios, dus in beide gevallen aan artsen. Hoewel het zijn van arts niet per definitie iemand geschikt en bekwaam maakt voor het uitvoeren van bedrijfsartsentaken, mag wel worden aangenomen dat de betrokkene een medische opleiding en achtergrond heeft als de bedrijfsarts. Het ligt dan voor de hand dat de bedrijfsarts over het algemeen, als hij taken delegeert aan een anios of aios, in mindere mate aandacht hoeft te hebben voor bekwaamheid, toezicht etc dan als taken aan een medische leek worden gedelegeerd. In de kern gelden voor taakdelegatie aan een aios en anios echter dezelfde voorwaarden en vereisten als bij taakdelegatie aan een andere functionaris, zo wordt in de nieuwe versie terecht opgemerkt. Het zou denk ik beter zijn geweest als supervisie gekoppeld zou zijn aan taakdelegatie als onderdeel van de opleiding tot bedrijfsarts. Daardoor zouden de eisen die in het Standpunt Taakdelegatie specifiek aan een supervisor van een anios en aios worden gesteld, ook logischer zijn.

Sub-delegatie

In het deel over Supervisie wordt aangegeven dat een aios of anios die onder supervisie werkt, ook zelfstandig bedrijfsgeneeskundige taken kan delegeren. Daarmee introduceert de NVAB het nieuwe fenomeen van, zeg maar, “sub-delegatie”. Los van de vraag of dit wenselijk is, spreekt het Standpunt Taakdelegatie zichzelf tegen omdat tevens wordt aangegeven dat alleen een bedrijfsarts, onder voorwaarden, zelfstandig anderen kan superviseren. Nu supervisie gelijk staat aan taakdelegatie, en de NVAB ook aangeeft dat alleen de bedrijfsarts taken kan delegeren, ontstaat verwarring wat nu wel en niet mogelijk is. Bovendien is niet uitgewerkt aan welke eisen de aios of anios die sub-delegeert op zijn of haar beurt aan moet voldoen.

Eisen aan delegerende bedrijfsarts/supervisor

In tegenstelling tot de eisen die het Standpunt Taakdelegatie stelt aan de bedrijfsarts die superviseert, bevat het Standpunt geen eisen waar een bedrijfsarts, aios of anios die taken delegeert, aan moet voldoen.  Juist dat is een gemiste kans omdat bij taakdelegatie sprake is van het vereiste van toezicht en tussenkomst. Dit komt er in de praktijk op neer dat de bedrijfsarts die taken delegeert, de gedelegeerden in meer of mindere mate moet aansturen, controleren, adviseren en bijsturen. De bedrijfsarts is dus een manager van zijn gedelegeerden. En laat nu niet iedere bedrijfsarts automatisch een goede manager zijn, net zoals niet elke bedrijfsarts automatisch een goede leermeester (supervisor) is. Het is daarom des te opvallend dat er in de nieuwe versie wel uitgebreid aandacht is besteed aan de eisen die gesteld worden aan de bedrijfsarts die als supervisor optreedt voor een aios/anios terwijl er opnieuw geen aandacht wordt besteed aan de eisen en voorwaarden die worden gesteld aan de bedrijfsarts die taken delegeert aan andere functionarissen. Doordat er in de praktijk veel vormen van taakdelegatie zijn ontstaan waarbij een bedrijfsarts soms op grote afstand staat van een nog grotere groep gedelegeerden had van de NVAB verwacht mogen worden dat ze concretere eisen en voorwaarden hadden beschreven waaraan een delegerende bedrijfsarts aan moet voldoen. Dat zou niet alleen de kwaliteit van de bedrijfsgeneeskundige dienstverlening onder taakdelegatie ten goede komen maar zou ook ongewenste uitwassen tegengaan waarbij bedrijfsartsen in naam taken delegeren maar feitelijk niet meer bij de verzuimbegeleiding betrokken zijn.

Tot zover mijn eerste artikel over het nieuwe Standpunt Taakdelegatie voor Bedrijfsartsen en Supervisie. In volgende artikelen zal ik dit standpunt verder becommentariëren.